El 20 de julio se celebra la Independencia de Colombia. En 1810 se firmó el Acta de Independencia en Bogotá. El territorio, conocido entonces como parte del Virreinato de la Nueva Granada, comenzó su proceso de emancipación del dominio español y sentó las bases de un nuevo país. A este acontecimiento se lo conoce como el Grito de Independencia. A partir de ese momento, se formaron juntas de gobierno que asumieron el control político y administrativo del territorio.
¿Qué significa hoy la independencia para los colombianos? ¿Y qué nos revela la cultura sobre la identidad colombiana contemporánea?
¡Vamos a descubrir Colombia juntos!
“Colombia suena diferente porque está hecha de muchas voces.” ― Carlos Vives
Literatura
Laura Restrepo, en Delirio, nos sumerge en una Colombia fracturada por la violencia del narcotráfico, entre lo íntimo y lo político. Su prosa es feroz, hipnótica, imposible de soltar.
William Ospina revisita la conquista desde una mirada poética e incómoda. En El país de la canela, denuncia los sueños de oro y la devastación de la selva.
Piedad Bonnett, poeta, narradora y ensayista, escribe con la fuerza de quien ha vivido el dolor y lo transforma en palabra. Su poesía es memoria y resistencia.
“La vida no es la que uno vivió, sino la que uno recuerda y cómo la recuerda para contarla.” ― Gabriel García Márquez
Fot. Enrique/Pexels
Música
En la costa Caribe resuenan los tambores de Totó la Momposina, leyenda viva que reivindica las raíces afrocolombianas.
Desde Santa Marta, Carlos Vives modernizó el vallenato y nos regaló La tierra del olvido, himno de nostalgia y alegría.
La escena actual también brilla: Bomba Estéreo mezcla cumbia con electrónica, mientras que Monsieur Periné aporta frescura y teatralidad.
“El tambor es mi raíz. Cuando suena, mi corazón late como el de mi abuela.” ― Totó la Momposina
Fot. julerika/pexels
Cine
Somos calentura (2018, dir. Jorge Navas) muestra cómo el baile ayuda a los jóvenes a sobrevivir y escapar de la violencia que los rodea.
El abrazo de la serpiente (2015, dir. Ciro Guerra) es un viaje espiritual por el Amazonas, donde el colonialismo y la cosmovisión indígena se cruzan.
Los colores de la montaña (2010, dir. Carlos César Arbeláez) narra la guerra desde los ojos de un niño que solo quiere recuperar su balón.
“Lo que un país no cuenta, termina por olvidarlo.” ― William Ospina
Fot. nubikini/pexels
Series
El robo del siglo relata el asalto al Banco de la República en Valledupar en 1994, con humor negro y crítica social.
Frontera verde sigue una investigación en la Amazonía colombiana que desemboca en el descubrimiento de un misterio místico.
“Nuestra raza es una sinfonía de resistencias.” ― Manuel Zapata Olivella
Fot. Jarno van Loon/Pexels
Comida
El ajiaco santafereño (sopa de papas, pollo y guascas) es sinónimo de hogar.
La bandeja paisa, con frijoles, arroz, carne, plátano frito y huevo, es abundancia en un solo plato.
El café colombiano es un símbolo nacional en todo el mundo.
“Colombia no es un país: es una pasión violenta.” ― Fernando Vallejo
Fot. Camila Melo/Pexels
Personaje histórico
Policarpa Salavarrieta, conocida como La Pola, fue una joven heroína y espía colombiana. Fue ejecutada en la Plaza Mayor, hoy llamada Plaza de Bolívar, por su participación en la causa independentista. Su voz desafiante y su valentía siguen inspirando generaciones.
“¡Pueblo indolente! ¡Cuán distinta sería hoy vuestra suerte si conocieseis el precio de la libertad!” ― Policarpa Salavarrieta
Curiosidad
Todo comenzó con una discusión por un florero prestado entre criollos y españoles. El incidente en la tienda de Llorente fue el pretexto para el levantamiento del 20 de julio de 1810 en Santa Fe (hoy Bogotá).
20 lipca Kolumbia obchodzi Dzień Niepodległości. W 1810 roku w Bogocie podpisano Akt Niepodległości. Terytorium, znane wówczas jako część Wicekrólestwa Nowej Granady, rozpoczęło proces wyzwalania się spod hiszpańskiej dominacji i dało początek nowemu państwu. To wydarzenie znane jest jako “Grito de Independencia” – “Krzyk Niepodległości”. Od tego momentu zaczęły powstawać rady rewolucyjne, które przejmowały kontrolę polityczną i administracyjną nad terytorium.
Czym dziś jest niepodległość dla Kolumbijczyków?
I co współczesna kultura mówi nam o kolumbijskiej tożsamości?
Odkryjmy Kolumbię razem!
“Kolumbia brzmi inaczej, bo jest stworzona z wielu głosów.” ― Carlos Vives
Literatura
Laura Restrepo w powieści Delirio zabiera nas do Kolumbii rozdartej przez przemoc karteli narkotykowych, gdzie granice między tym, co prywatne, a tym, co polityczne, zacierają się. Jej proza jest ostra, hipnotyzująca i nie pozwala się oderwać.
William Ospina spogląda na konkwistę z poetyckiej i niewygodnej perspektywy. W El país de la canela ujawnia złudzenia o złocie i wyniszczającą eksploatację dżungli.
Piedad Bonnett, poetka, prozaiczka i eseistka, pisze z siłą kogoś, kto przeszedł przez ból i zamienił go w słowo. Jej poezja to pamięć i opór.
“Życie nie jest tym, co człowiek przeżył, ale tym, co i jak zapamiętał..” ― Gabriel García Márquez
Fot. Enrique/Pexels
Muzyka
Na karaibskim wybrzeżu rozbrzmiewają bębny Totó la Momposiny, żyjącej legendy, która pielęgnuje afrokolumbijskie korzenie.
Ze Santa Marty pochodzi Carlos Vives, który unowocześnił tradycyjny vallenato i podarował nam hymn nostalgii i radości – La tierra del olvido.
Współczesna scena muzyczna również błyszczy: Bomba Estéreo łączy cumbię z elektroniką, a Monsieur Periné wnosi świeżość i teatralność.
“Bęben to moje korzenie. Gdy brzmi, moje serce bije jak serce mojej babci.” ― Totó la Momposina
Fot. julerika/pexels
Kino
Somos calentura (2018, reż. Jorge Navas) pokazuje, jak taniec pomaga młodym ludziom przetrwać i uciec od otaczającej ich przemocy.
W objęciach węża (2015, reż. Ciro Guerra) to duchowa podróż przez Amazonię, w której zderzają się kolonializm i rdzenna kosmowizja.
Kolorowe wzgórza (2010, reż. Carlos César Arbeláez) ukazuje wojnę oczami dziecka, które pragnie tylko odzyskać swoją piłkę.
“To, czego kraj nie opowiada, zostaje zapomniane.” ― William Ospina
Fot. nubikini/pexels
Serial
El robo del siglo opowiada o napadzie na Bank Republiki w Valledupar w 1994 roku – z czarnym humorem i ostrą krytyką społeczną.
Zielona granica to serial, którego akcja toczy się w kolumbijskiej Amazonii i prowadzi do odkrycia mistycznej tajemnicy.
“Nasza rasa to symfonia oporu.” ― Manuel Zapata Olivella
Fot. Jarno van Loon/Pexels
Kuchnia
Ajiaco santafereño – zupa z ziemniaków, kurczaka i guascas – to smak domu.
Bandeja paisa, czyli fasola, ryż, mięso, smażony banan i jajko, to kolumbijska obfitość na jednym talerzu.
Kawa kolumbijska to narodowy symbol rozpoznawany na całym świecie.
“Kolumbia to nie kraj – to gwałtowna namiętność.” ― Fernando Vallejo
Fot. Camila Melo/Pexels
Postać historyczna
Policarpa Salavarrieta, znana jako La Pola, była młodą bohaterką i szpieginią walczącą o niepodległość. Została stracona na głównym placu w Bogocie – dziś Plaza de Bolívar – za udział w rewolucyjnej sprawie. Jej odważny głos i nieugiętość do dziś inspirują kolejne pokolenia.
“Ludu obojętny! Jakże inny byłby dziś twój los, gdybyś znał cenę wolności!” ― Policarpa Salavarrieta
Fot.: Wikimedia Commons
Ciekawostka
Wszystko zaczęło się od kłótni o pożyczony wazon między kreolami a Hiszpanami. Incydent w sklepie Llorente stał się pretekstem do powstania 20 lipca 1810 roku w Santa Fe (dzisiejsza Bogotá).
