Rutas de peregrinación
El Camino de Santiago. Este nombre incluye no solo una, sino muchas rutas que llegan desde toda Europa a la ciudad de Santiago de Compostela, situada en el extremo noroeste de España, en la región de Galicia.
Siguiendo los pasos de santo patrón de España y Portugal
Santiago, de quien toma el nombre el Camino, fue considerado uno de los primeros apóstoles y uno de los más cercanos a Jesús. Tras el descendo del Espíritu Santo, viajó a la Península Ibérica para predicar el Evangelio y posteriormente se convirtió en el primer santo patrón de España y Portugal. Según la leyenda, sus restos se encuentran en la Catedral de Santiago de Compostela, y allí terminan todas las rutas. Están señalizadas: el símbolo es una concha marina, que aparece en señales, muros, aceras e incluso en la ropa de quienes las siguen. También se utiliza una flecha amarilla para marcar las rutas.
El pasaporte del peregrino
Además de las conchas, los peregrinos pueden ser reconocidos por el credencial, o “pasaporte del peregrino”, que les da derecho a dormir en albergues, es decir, lugares designados para peregrinos (de pago, por supuesto). Lo pueden recibir quienes hayan recorrido al menos 100 km a pie o 200 km en bicicleta. Se emite en varios puntos de la ruta, en organizaciones autorizadas, iglesias e incluso tiendas. Se coleccionan sellos en cada etapa del viaje. Al finalizar la ruta, los peregrinos reciben un certificado de finalización, escrito en latín.
Un saludo típico entre los peregrinos es “buen camino”.
Las rutas más famosas
Todas las rutas se dividen en etapas. El más largo es el Camino Francés, que comienza en la ciudad fronteriza francesa de Saint-Jean-Pied-de-Port (otro posible punto de partida es la ciudad fronteriza de Somport). Consta de 35 etapas. Tiene una longitud aproximada de 770 km y se tarda aproximadamente un mes en completarlo a pie, la ruta preferida por la mayoría de los peregrinos. Transcurre por el norte de España. El Camino del Norte también recorre el norte, comenzando en San Sebastián, en el País Vasco, y serpenteando la costa española. A Santiago de Compostela también se puede llegar desde Portugal. La ruta comienza en Lisboa y recorre aproximadamente 600 km, aunque muchos parten de Oporto y recorren unos 260 km en aproximadamente una semana y media.
El Camino de Santiago en la Cultura
El Camino ha aparecido en numerosas obras culturales. Ha sido el tema de más de una docena de películas, tanto de ficción como documentales. La película de 2010 “El Camino de la Vida” cuenta la historia de un médico estadounidense cuyo hijo muere en el camino. Inicialmente, su intención era llevarse los restos de su hijo a casa. Sin embargo, tras escuchar la historia del Camino de Santiago de boca de un gendarme local, cambia de planes. Toma la mochila de su hijo, junto con sus cenizas en una caja, y emprende la ruta para honrar su memoria. Curiosamente, en “El Camino de la Vida”, el propio director, Emilio Estévez, interpreta al hijo fallecido y elige a su padre, Martin Sheen, para el papel principal. El Camino también aparece en numerosos libros, por ejemplo en “El Peregrino” de Paulho Coelho, de 1987, y el más reciente “El Hombre que Tenía Miedo a Vivir” de Miguel Ángel Montero, de 2023. También se han escrito numerosas guías turísticas.
Significado contemporáneo
Los orígenes del Camino de Santiago están ligados a las peregrinaciones cristianas, pero hoy en día la ruta atrae también a turistas no religiosos, sobre todo porque el Camino Francés está inscrito en la Lista del Patrimonio Mundial de la UNESCO por su importancia histórica y cultural desde 1993. Hay muchas formas de recorrerlo, y se han creado numerosas webs y guías con diferentes opciones, en función del tiempo disponible y del presupuesto.
Szlaki pielgrzymkowe
Droga św. Jakuba. Pod tą nazwą kryje się nie jeden, a wiele szlaków, prowadzących z całej Europy do miasta Santiago de Compostela, położonego na północno-zachodnim krańcu Hiszpanii, w regionie Galicja.
Śladem patrona Hiszpanii i Portugalii
Św. Jakub, od którego nazwę wzięło Camino, miał być jednym z pierwszych apostołów i znajdować się w kręgu osób najbliższych Jezusowi. Po zesłaniu Ducha Świętego udał się na Półwysep Iberyjski, by tam głosić Ewangelię i następnie stać się pierwszym patronem Hiszpanii i Portugalii. Legenda głosi, że jego szczątki znajdują się w katedrze w Santiago de Compostela, i tam też kończą się wszystkie szlaki. Trasy są oznaczone – symbolem jest muszelka, pojawiająca się na znakach, ścianach, chodnikach, czy wreszcie na ubraniach ludzi nią podążających. Do oznaczania tras wykorzystywana jest również żółta strzałka.
Paszport pielgrzyma
Poza muszelkami, pielgrzymów można rozpoznać po tym, że mają przy sobie tzw. credencial, czyli “paszport pielgrzyma”, który uprawnia do nocowania w albergues, tj. miejscach dedykowanych pielgrzymom (oczywiście za opłatą). Mogą go otrzymać osoby, które przebywają przynajmniej 100 km pieszo albo 200 km na rowerze. Wydawany jest w różnych miejscach na trasie, począwszy od autoryzowanych organizacji, na kościołach, a nawet sklepach, skończywszy. Zbiera się w nim pieczątki na każdym etapie podróży. Na koniec trasy z kolei otrzymuje się wydany po łacinie certyfikat ukończenia pielgrzymki. Typowym pozdrowieniem wśród pielgrzymów są słowa “buen camino” (pl. “dobrej drogi”).
Najsłynniejsze szlaki
Wszystkie szlaki są podzielone na etapy. Najdłuższym jest Camino Francés (hiszp. “droga francuska”), który zaczyna się w przygranicznym, francuskim mieście Saint-Jean-Pied-de-Port (drugim możliwym punktem startowym jest przygraniczny Somport). Liczy 35 etapów. Ma ok. 770 km i zajmuje około miesiąca, jeśli pokonuje się ją pieszo, co wybiera większość pielgrzymów. Wiedzie przez północne rejony Hiszpanii. Przez północ prowadzi również Camino del Norte (Droga Północna), która zaczyna się w San Sebastián w Kraju Basków i wiedzie przez hiszpańskie wybrzeże. Także z Portugalii można dotrzeć do Santiago de Compostela. Trasę zaczyna się już w Lizbonie i w takim wypadku do przebycia jest ok. 600 km, choć wiele osób wyrusza z Porto i przebywa ok. 260 km w ciągu ok. półtora tygodnia.
Droga św. Jakuba w kulturze
Camino pojawiło się dotychczas w wielu dziełach kultury. Opowiada o nim kilkanaście filmów, zarówno fabularnych, jak i dokumentalnych. Film “Droga życia” z 2010 roku o amerykańskim lekarzu, którego syn ginie na szlaku, i który początkowo zamierza wyłącznie zabrać szczątki syna do domu. Jednak po usłyszeniu opowieści o Camino de Santiago od miejscowego żandarma zmienia plany. Bierze plecak syna, a także jego popioły w szkatułce, i wybiera się na trasę, by uczcić jego pamięć. Co ciekawe, w “Drodze życia” w roli zmarłego syna wystąpił sam reżyser, Emilio Estevez, a w głównej roli obsadził swojego ojca, Martina Sheena. Camino pojawia się również w wielu książkach, np. w “Pielgrzymie” Paulho Coelho z 1987, albo nowszej, “O człowieku, który bał się żyć” Miguela Angela Montero z 2023. Powstały również liczne przewodniki po trasach.
Współczesne znaczenie
Początki Camino de Santiago wiążą się z chrześcijańskimi pielgrzymkami, natomiast obecnie trasa przyciąga również turystów niezwiązanych z religią, szczególnie, że Camino Francés od 1993 roku znajduje się na światowej liście dziedzictwa UNESCO ze względu na znaczenie historyczne i kulturalne. Można ją przejść na wiele sposobów, toteż powstały liczne strony i przewodniki z różnymi wariantami, w zależności od dostępnych zasobów czasowyc oraz finansowych.
