Ubicado en el Barrio Yungay, en Santiago de Chile, el museo de Ignacio Domeyko ha sido modernizado gracias al programa Protección del patrimonio cultural en el extranjero, financiado por el Ministerio de Cultura y Patrimonio Nacional de Polonia. La casa donde vivió el científico, hoy convertida en museo, fue declarada Monumento Nacional en 2016.
Ignacio Domeyko (1802–1889) nació en Niedźwiadka, entonces parte del territorio polaco-lituano. Estudió en la Universidad de Vilna. Sus ideas nacionalistas y republicanas lo llevaron a participar en la insurrección de 1831 contra la dominación rusa. Tras la derrota de las fuerzas insurgentes, lentamente se vio obligado a abandonar su país.
W dzielnicy Yungay w Santiago de Chile znajduje się zmodernizowane muzeum Ignacego Domeyki, odnowione dzięki programowi “Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”, finansowanemu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Dom, w którym mieszkał naukowiec i który dziś pełni funkcję muzeum, został uznany za Pomnik Narodowy w 2016 roku.
Ignacy Domeyko (1802–1889) urodził się w Niedźwiadce, wówczas na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim. Jego poglądy republikańskie i narodowowyzwoleńcze skłoniły go do udziału w powstaniu listopadowym przeciwko dominacji rosyjskiej. Po klęsce powstania był zmuszony do opuszczenia kraju.
Santiago de Chile | Fot. Willian Justen de Vasconcellos/Pexels
Domeyko llegó a Chile, donde viviría la mayor parte de su vida, para ejercer como profesor de química y mineralogía en el Colegio de Coquimbo. Organizó numerosas expediciones a los distritos mineros de Coquimbo y Atacama. Su contribución a la mineralogía, la geografía y la etnografía chilena fue significativa. Además, sus actividades científicas impulsaron la reforma del sistema educacional del país. Fue rector de la Universidad de Chile entre 1867 y 1883, y es ampliamente reconocido por su aporte al desarrollo de la minería chilena.
En 1848, el gobierno de Chile le concedió la nacionalidad chilena. Ya en sus últimos años, viajó por última vez a Polonia y regresó a Chile con un saco de tierra natal, que hoy se conserva en su casa de Santiago.
El proyecto de modernización de su museo busca mejorar su calidad y adaptarlo a los estándares museológicos contemporáneos. Según sus impulsores, este proyecto “es una expresión del compromiso de Polonia con la preservación de su patrimonio cultural en el extranjero. Esta iniciativa reúne los esfuerzos de la familia Domeyko, del ámbito académico polaco y chileno, y de instituciones públicas, demostrando cómo la memoria histórica puede ser un motor para la cooperación cultural internacional”.[1]
Domeyko przybył do Chile, gdzie spędził większość życia, jako profesor chemii i mineralogii w Kolegium w Coquimbo. Organizował liczne wyprawy do regionów górniczych Coquimbo i Atacamy. Wniósł znaczący wkład w chilijską mineralogię, geografię i etnografię. Jego działalność naukowa przyczyniła się także do reformy systemu edukacji w Chile. W latach 1867–1883 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Chilijskiego i jest powszechnie uznawany za jednego z twórców nowoczesnego górnictwa w Chile.
W 1848 roku rząd Chile nadał mu obywatelstwo. Pod koniec życia odwiedził Polskę po raz ostatni i wrócił do Chile z workiem rodzinnej ziemi, która dziś przechowywana jest w jego domu w Santiago.
Projekt modernizacji muzeum ma na celu podniesienie jego jakości oraz dostosowanie do współczesnych standardów muzealnych. Jak podkreślają jego inicjatorzy, jest on „wyrazem zaangażowania Polski w ochronę swojego dziedzictwa kulturowego za granicą. To przedsięwzięcie łączy wysiłki rodziny Domeyki, środowisk akademickich z Polski i Chile oraz instytucji publicznych, pokazując, że pamięć historyczna może być motorem międzynarodowej współpracy kulturalnej”.[1]
Busto de Ignacio Domeyko en la Casa Central de la Universidad de Chile / Popiersie Ignacego Domeyki w gmachu głównym Uniwersytetu Chilijskiego w Santiago | Fuente/źródło: Wikipedia Commons
Milena Łukasiewicz, jefa de la Misión Diplomática de Polonia, declaró: “Durante más de tres décadas, ambos países han rendido homenaje a su legado, y este proyecto busca consolidar ese reconocimiento, coronando su contribución a la historia y al desarrollo de Chile. (…) En los últimos treinta años, gran parte de este vínculo ha girado en torno a la figura de Ignacio Domeyko, quien simboliza la unión profunda entre ambos países”. (Del artículo “Polonia impulsa en Chile un museo de Ignacio Domeyko y su legado”, publicado en El Mercurio de Antofagasta el lunes 21 de julio de 2025)
Milena Łukasiewicz, kierownik Placówki Dyplomatycznej RP w Chile, powiedziała:
„Od ponad trzech dekad oba kraje oddają hołd jego dziedzictwu, a projekt ten ma na celu umocnienie tego uznania i uhonorowanie jego wkładu w historię i rozwój Chile. (…) Przez ostatnie trzydzieści lat postać Ignacego Domeyki była istotnym ogniwem łączącym nasze kraje – symbolem głębokiej więzi między Polską i Chile”. (Z artykułu „Polonia impulsa en Chile un museo de Ignacio Domeyko y su legado”, opublikowanego w El Mercurio de Antofagasta, poniedziałek 21 lipca 2025 roku.)
Fuente/źródło: Wikipedia Commons
Hoy en día, Domeyko es reconocido por su legado científico y por sus contribuciones en América del Sur, y es recordado tanto en Chile como en Europa. Entre los homenajes que ha recibido se encuentran lugares que llevan su nombre, como plazas, campus universitarios, un pequeño pueblo en Atacama, un asteroide entre Marte y Júpiter, una cadena montañosa, especies vegetales e incluso el espécimen de dinosaurio más completo hallado en Chile.
Dziś Domeyko jest ceniony za swoje naukowe dziedzictwo i wkład w rozwój Ameryki Południowej – pamięć o nim trwa zarówno w Chile, jak i w Europie. Jego imię noszą place, kampusy uniwersyteckie, mała miejscowość w regionie Atacama, pasmo górskie, gatunki roślin, a nawet planetoida krążąca między Marsem a Jowiszem oraz najlepiej zachowany szkielet dinozaura odkryty w Chile.
