YO MALINALI…
… más tarde llamada Malintzin y conocida por algunos como Doña Marina, nací alrededor del año 1500‑1501, en el señorío de Painala, cerca de Coatzacoalcos, en el territorio que hoy es Veracruz.
Hija de una noble familia nahua, quedé huérfana muy joven. Mi madre se volvió a casar y fui vendida o entregada a traficantes mayas, pasando por Xicalanco hasta caer bajo el dominio de los mayas de Tabasco.
NAZYWAM SIĘ MALINALLI…
… później nazywana Malintzin, a znana także jako Doña Marina. Urodziłam się około roku 1500–1501 w królestwie Painala, niedaleko Coatzacoalcos, na terenach dzisiejszego Veracruz.
Byłam córką szlacheckiej rodziny nahua. Po śmierci ojca moja matka ponownie wyszła za mąż i zostałam oddana lub sprzedana handlarzom Majów. Z czasem trafiłam pod władzę Majów z Tabasco.
Mi historia contada por mí
Soy una mujer que creció entre lenguas: hablaba náhuatl desde niña y aprendí maya yucateco ya en mi vida como esclava. Esa habilidad me hizo servir como puente entre mundos. En 1519, un cacique maya ofreció a Cortés y a sus soldados un grupo de veinte jóvenes, y fui entregada junto con otras mujeres. Fui bautizada como Marina, y pronto el conquistador Hernán Cortés reconoció mi maestría en idiomas, devolviéndome mi nombre nahua con respeto: Malintzin.
Aquel encuentro cambió mi destino. Aunque era joven y tenía poca elección, me dediqué con dignidad a interpretar y asesorar. No me contenté con traducir palabras: negocié, contraté aliados, advertí conspiraciones —como la emboscada en Cholula— y salvé vidas. Mi voz influyó en decisiones, estrategias y alianzas que transformaron el curso de la historia.
Moja historia opowiedziana przeze mnie
Jestem kobietą, która dorastała pomiędzy językami: jako dziecko mówiłam po nahuatl, a później nauczyłam się majańskiego. Ta umiejętność zmieniła moje życie. W 1519 roku wódz Majów ofiarował Hernánowi Cortésowi grupę młodych kobiet – wśród nich byłam ja. Ochrzcili mnie imieniem Marina, a Cortés dostrzegł moją biegłość językową i szanował mnie, nazywając po nahuatl: Malintzin.
To spotkanie odmieniło moje przeznaczenie. Choć byłam młoda i nie miałam wielu wyborów, pełniłam swoją rolę z godnością. Nie byłam jedynie tłumaczką słów – negocjowałam, ostrzegałam przed spiskami (takimi jak ten w Choluli), zawierałam sojusze. Moje słowa wpływały na decyzje, strategie i losy ludzi.
Una imagen repleta de equívocos
Muchos dicen que traicioné a mi pueblo. Pero ¿cómo traicionar cuando fui esclava y no tenía opciones reales? Las acusaciones de traición surgen siglos después, especialmente desde discursos nacionales que vieron en mí un símbolo negativo. Sin embargo, historiadoras, feministas y artistas chicanas han reivindicado mi legado como víctima, mediadora y madre simbólica del mestizaje.
Mi rol no fue el de la amante apasionada, sino el de una mujer inteligente que comprendió dos mundos, los articuló y buscó evitar derramamientos innecesarios de sangre. Los documentos cuentan que Cortés dependía de mi guía como intérprete y consejera más que como amante.
Obraz pełen nieporozumień
Wielu twierdzi, że zdradziłam swój lud. Ale jak można zdradzić, kiedy było się niewolnicą i nie miało się żadnej wolności? Zarzuty zdrady pojawiły się wiele lat później, w czasach, gdy tworzono nowe tożsamości narodowe. Jednak wiele kobiet – historyczek, artystek, feministek – uznało mnie za symbol siły, a nie zdrady.
Nie byłam kochanką opętaną namiętnością. Byłam kobietą inteligentną, która zrozumiała dwa światy, próbowała je połączyć i ocalić to, co mogła. Dokumenty historyczne wskazują, że Cortés polegał na mnie bardziej jako na doradczyni i tłumaczce niż jako na partnerce.
Yo soy ejemplo de mujer y puente de civilizaciones
Soy madre también: di a luz a Martín Cortés, considerado uno de los primeros mestizos en Nueva España; más tarde me casé con Juan de Jaramillo y tuve otra hija, llamada María. A pesar de las dificultades, mantuve mi dignidad. Fui una mujer que sobrevivió entre conquistas, entre culturas, entre la imposición de una religión ajena y todo ello sin perder mi esencia.
Hoy no soy traición: soy resistencia, agencia y madre. Soy puente entre dos mundos, ejemplo de una mujer que usó su voz para mediar, para traducir más que palabras, para salvar lo que estaba a su alcance y para dejar un legado que trasciende juicios simplistas.
Jestem przykładem kobiety i mostem między cywilizacjami
Jestem też matką. Urodziłam Martína Cortésa – jednego z pierwszych Metysów w Nowej Hiszpanii. Później wyszłam za Juana de Jaramillo i urodziłam córkę, Marię. Pomimo trudności zachowałam godność. Przetrwałam wśród wojen, religijnych przemian i kulturowych burz – nie tracąc siebie.
Nie jestem symbolem zdrady. Jestem symbolem przetrwania, siły i początku nowej tożsamości. Jestem pomostem między światem rdzennych ludów a Hiszpanami. Jestem kobietą, która wykorzystała swój głos, by ocalić, co się dało, i zostawić po sobie dziedzictwo.
Una verdad que intento contar
En mi voz yo digo:
- No elegí mi destino, pero tomé decisiones conscientes con la única arma que tenía: mi mente.
- No traicioné por gusto, sino que serví como intermediaria para negociar lo posible en tiempos imposibles.
- No fui víctima pasiva, fui superviviente con una voz que salvó vidas y generó puentes.
- No soy un símbolo de vergüenza, sino semilla del mestizaje, de la identidad que nació de la mezcla de pueblos.
Prawda, którą chcę przekazać
W moim imieniu mówię:
- Nie wybrałam swojego losu, ale podejmowałam świadome decyzje z jedyną bronią, jaką miałam – moim umysłem.
- Nie zdradzałam z wyboru, ale pośredniczyłam między światami, negocjowałam pokój, chroniłam życie.
- Nie byłam bierną ofiarą, byłam kobietą, która przeżyła, przetrwała i działała.
- Nie jestem symbolem wstydu, jestem początkiem nowej epoki, nowego narodu.
Hoy, al mirar hacia atrás con ojos propios, YO SOY LA MALINCHE, una mujer que sobrevivió al choque de culturas con inteligencia, que usó su voz para construir puentes y que merece ser recordada por su brillante papel como intérprete, consejera y madre del nuevo mundo que apenas comenzaba a formarse.
Dziś, patrząc wstecz moimi własnymi oczami, JA JESTEM MALINCHE – kobietą, która z odwagą i inteligencją przeszła przez zderzenie światów, która mówiła w imieniu tych, którzy nie mogli, i która zasługuje na to, by być zapamiętaną nie jako zdrajczyni, lecz jako pomost, doradczyni i matka Nowego Świata.
Fotos y texto: J. WALLE ❖ Autor: J. WALLE
